İngiltere Osmanlı Devleti’nin Toprak Bütünlüğünü Hangi Tarihe Kadar Savunmuştur?
Bir zamanlar, Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları o kadar genişti ki, neredeyse Avrupa’dan Asya’ya, Afrika’dan Orta Doğu’ya kadar her köşe bucağa hükmedebiliyordu. Fakat zaman geçtikçe, imparatorluğun büyüklüğü ve zenginliği, çevresindeki ülkelerin gözünü daha çok iştahlandırmaya başladı. İngiltere ise, bu süreçte Osmanlı topraklarının korunmasında önemli bir rol oynamıştı. Peki, İngiltere Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü gerçekten ne zaman savundu ve nasıl bir strateji izledi?
İngiltere’nin Osmanlı’ya Destek Verdiği Dönem: 19. Yüzyılın Sonlarına Kadar
Bu konuda birçok insanın aklına hemen gelen soru, “İngiltere Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü ne kadar sürdürebildi?” oluyor. Ancak bu soruya net bir yanıt vermek, bazen tarih kitaplarında bulduğumuz kadar kolay olmuyor. Çünkü İngiltere’nin Osmanlı Devleti’ne desteği, özellikle 19. yüzyılın sonlarına kadar sürekli değişen bir karaktere bürünmüştü. Bu dönemde İngiltere’nin Osmanlı İmparatorluğu’nu savunmasının altında, aslında çok daha stratejik bir düşünce yatıyordu.
Çocukken tarih derslerinde hep Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıfladığını ve bir “hasta adam” olarak kabul edildiğini öğrenmiştim. Ancak o yıllarda İngiltere, bu “hasta adam”ı tam olarak düşürmek istemiyordu. Çünkü Osmanlı’nın yıkılması, Avrupa’daki dengeleri bozacak, başka büyük güçlerin hızla bölgeye müdahale etmesine yol açacaktı. İngiltere, Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü savunarak Rusya’nın, Fransa’nın veya diğer Avrupalı devletlerin Osmanlı topraklarında daha fazla etki sahibi olmasını engellemeye çalışıyordu. Bu strateji, aynı zamanda İngiltere’nin kendi çıkarları doğrultusunda geliştirdiği bir güvenlik politikasıydı.
Kırım Savaşı ve İngiltere’nin Osmanlı Savunması
19. yüzyılın ortalarında, özellikle Kırım Savaşı (1853-1856) gibi önemli dönemeçlerde, İngiltere’nin Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü savunmak için ne kadar kararlı olduğunu görüyorduk. Kırım Savaşı, Rusya’nın Osmanlı topraklarına yaklaşmasına karşı verilen önemli bir tepkiydi. İngiltere, Osmanlı’yı yalnız bırakmamak için Rusya’ya karşı savaşta Osmanlı’nın yanında yer aldı. Bu dönemde, Osmanlı topraklarının korunması için verdikleri destek, aslında İngiltere’nin hem Osmanlı’yı hem de kendi çıkarlarını savunmak adına gerçekleştirdiği bir hamleydi.
Bana sorarsanız, İngiltere’nin Osmanlı’yı bu kadar uzun süre savunmuş olması, aslında “akıllıca” bir diplomasi örneğiydi. Rusya’nın güçlenmesi, İngiltere için büyük bir tehdit oluşturuyordu ve Osmanlı’nın varlığını sürdürmesi, Rusya’nın gücünü dengelemeye yardımcı oluyordu. Bu nedenle İngiltere, Osmanlı’nın zayıfladığı her dönemde, bir şekilde onu korumak için müdahalelerde bulunuyordu. Peki, tüm bu destek ne zaman sona erdi?
20. Yüzyıl Başları: İngiltere ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Ayrılığı
1914’e gelindiğinde, durum artık değişmişti. Osmanlı, I. Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında girdi. İngiltere, bu savaşta Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü savumak yerine, düşman olarak gördü ve Osmanlı’ya karşı savaş açtı. İngiltere’nin Osmanlı topraklarına yönelik müdahaleleri, esasen 20. yüzyılın başlarında sona ermişti. Osmanlı’nın savaşın kaybetmesiyle birlikte, topraklarının büyük kısmı İngiltere ve diğer güçler tarafından işgal edildi.
İngiltere’nin Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü savunma dönemi, aslında Kırım Savaşı’ndan başlayıp, 1. Dünya Savaşı’na kadar sürmüş bir zaman dilimini kapsıyor. I. Dünya Savaşı’nın ardından, Osmanlı Devleti’nin parçalanmaya başlamasıyla birlikte, İngiltere’nin bu politikasının da son bulduğunu görüyoruz. Osmanlı topraklarında, İngiltere’nin etkisi, özellikle Orta Doğu bölgesinde, daha çok manda yönetimleri ve petrol çıkarları doğrultusunda şekillenmeye başlamıştı.
Sonuç Olarak: İngiltere’nin Stratejik Adımları
Evet, 19. yüzyılın sonlarından itibaren, Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü savunma çabalarının bir anlamda sona erdiği tarih, 1914’te I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle başlar diyebiliriz. Bu süreçte, Osmanlı’nın düşüşüne kadar İngiltere, sadece kendisini değil, bölgedeki büyük stratejik çıkarlarını da korumak için Osmanlı’yı savundu. Ancak zamanla, dünyanın dengesi değişti, ve İngiltere’nin Osmanlı’dan yana desteği yerini yeni bir gerçekliğe, yani Osmanlı’nın yerine geçebilecek yeni güçlerin devreye girmesine bıraktı.
Bugün baktığımızda, o dönemin iktisadi verilerini, diplomatik hamlelerini veya askeri stratejilerini anlamak, aslında sadece bir tarihsel merak değil; aynı zamanda günümüzdeki uluslararası ilişkilerde nelerin değişip nelerin benzer kaldığını görmek adına da önemli. Zonguldak’tan İstanbul’a kadar her şehri gezdiğimizde, bizlere o eski diplomasi oyunlarının izlerini görmemiz mümkün. Zaten tarih, sadece kitaplarda kalan bir şey değil, biraz da bugünlere dokunan bir şey değil mi?